گروه خانواده؛ نعیمه موحد: خواستن و نرسیدن از آن دست تراژدی‌های زندگی انسانی است که همه ما در برهه‌هایی از زندگی با آن روبه‌رو می‌شویم. اما بعضی خواسته‌ها از جنسی است که با احساسات و ذات انسان گره می‌خورد مثل فرزندآوری.
زوجینی که در تلاش برای داشتن فرزندی از خود در نهایت به تعریفی به نام «ناباروری» می‌رسند شکل عجیبی از خواسته و آرزو و نرسیدن به آن را تجربه می‌کنند.
پزشکان و مشاوران می‌گوید این دسته از زوجین کم و زیاد آشفتگی‌های روحی و روانی را که ممکن است بر زندگی مشترک آنها هم تاثیر بگذارد تجربه می‌کنند. حالا به این وضعیت درمان هزینه‌بر ناباروری و برچسب‌های فرهنگی و اجتماعی که به این دسته از زوجین زده می‌شود را هم اضافه کنید.
عمر مجلس دهم درحالی به پایان رسید که از عمر دولت دوازدهم هم کمتر از یکسال باقی مانده است. اما در طول همه این مدت «بیمه درمان ناباروری»، «بودجه ناباروری» و «حواشی گم شدن بخشی زیادی از ردیف بودجه ناباروری در وزات بهداشت» از موضوعاتی بود که هیچگاه نه توسط دولت و مجلس حل شد و نه پاسخ درستی به ابهامات آن داده شد. تا زوجین نابارور هنوز هم برای حل مشکل خود اندر خم یک کوچه باشند.
نهم تیرماه در خبرگزاری فارس، میزگردی با حضور پزشکان و کارشناس حوزه ناباروری برای بررسی دقیقتر این ماجرای چندبعدی برگزار شد. در این میزگرد دکتر سید نوید المدنی؛ مشاور ژنتیک بالینی، عضو هیئت علمی پژوهشکده رویان و با سابقه بیشتر از 20سال مشاوره در حوزه ناهنجاری‌های ژنتیکی درباره آنچه در یکی از معروفترین کلینیک‌های ناباروری کشور یعنی رویان می‌گذرد و آنچه درباره بیماری ناباروری نمی‌دانیم صحبت کردند.
پدرام کاویان؛ مسئول جمیعت ایتان( شبکه کانون‌های تفکر ایران) و کارشناس امور جمعیت، ناباروری را از جهت مسائل قانونی و حقوقی بررسی کرد. مهمان دیگر این میزگرد دکتر معصومه فضائلی متخصص زنان و زایمان بودند که درباره مراجعه زوج‌های نابارور به متخصص زنان در ابتدای تشخیص این بیماری و همچنین آسیب‌های روحی و روانی که متوجه این زوجین است، صحبت کردند.
مشکلاتی که در این میزگرد بررسی شد، توسط مخاطبین فارس با عناوین لزوم حمایت بیمه‌ها در درمان ناباروری و هزینه‌های درمان ناباروری کمرشکن است در سامانه فارس من به ثبت رسیده است.
آمارها می‌گوید در ایران بین دوونیم تا سه میلیون زوج نابارور داریم. آیا علت مشخصی برای بالا رفتن آمار ناباروری در کشور ما هست؟
المدنی: این سوال یکی از سخت‌ترین جواب‌ها را دارد. به این خاطر که علل گوناگونی در زیاد شدن ناباروری درگیر هستند. اول اینکه ناباروری یک مشکل شایع در جوامع بشری است. اما کشور ما و تعدادی از جوامع دیگر به خاطر علت‌های مشابه بیشتر درگیر موضوع ناباروری هستیم.
در کشورهای توسعه‌یافته به این خاطر که سن خانم‌ها در ازدواج بالا می‌رود، احتمال کاهش کیفیت و تعداد تخمک ها بالا می‌رود و به تبع آن افزایش ناباروری و همچنین سقط را شاهد هستیم. علم پزشکی می گوید بهترین سن باروری بین ۲۰ تا ۳۰ سال است. اما اقتضای زندگی در یک کشور توسعه یافته، امید به زندگی بالا و داشتن آرزوهای بیشتر است. پس افراد بارداری را به تعویق می‌اندازند و هرچقدر این به تعویق انداختن بیشتر بشود، شانس داشتن جنین و کودک سالم تر نسبت سنین پایین‌تر فرزندآوری کم می‌شود. قبلاً این نوع فرزندآوری وجود نداشت و طبیعتاً به همین خاطر اینقدر مشکل ناباروری نداشتیم.
شرایط مشکل‌دار اقتصادی را هم باید به این علل اضافه کنیم. شرایط اقتصادی ازدواج ها را به تاخیر انداخته است. ازدواج دیرتر یعنی همان بالا رفتن سن و کاهش قدرت باروری و یا بالا رفتن احتمال سقط جنین.
اقدامات درمانی برای ناباروری هم آن قدر کافی نیست که مشکل ناباروری را به طور کامل رفع کند.
از علل دیگری که درباره ازدیاد مشکل ناباروری می‌توانم به آن اشاره کنم هزینه درمان است. هزینه های کمک به باروری آنقدر بالاست که باعث می‌شود فرد نهایتاً دو یا سه بار بتوانند آنها را انجام بدهد. بعضی از افراد در بهترین حالت بعد از ۲ یا ۳ بار، تخلیه مالی می‌شوند و دیگر اصلاً به سمت این روش‌ها نمی روند. هر دوره میکرو یا آی وی اف با توجه به اختلاف قیمتی که در کلینیک های مختلف دارد اما با تعرفه‌های وزارت بهداشت چیزی حدود ۵ تا ۷ میلیون تومان هزینه دارد. در حالی که من اطلاع دارم در آلمان تا سه بار انجام عمل ivf به صورت رایگان انجام می شود.
نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنم این است که هر بار انجام عمل های ivf و یا میکرو که از کمک کننده ترین اقدامات برای باروری هستند درصد موفقیتی در حدود ۳۰ یا نهایتاً ۴۰ درصد دارند. حالا هر کشوری ناباروری را جدی نگیرد طبیعتاً سالانه دچار افزایش در آمار زوج های نابارور خود می شود.
سبک زندگی و تغذیه در زندگی مدرن چقدر در ایجاد ناباروری موثر است؟
المدنی: به هر حال هر چه جوامع مدرن‌تر می‌شوند دستکاری آنها هم در طبیعت بیشتر می‌شود. گاهی مواد سمی در بدن افراد تجمع پیدا کرده است که علل ناشناخته دارند اما باعث کاهش کیفیت گامتها و در نتیجه ناباروری می‌شود. اما مهمترین علت از نظر همان افزایش سن ازدواج و افزایش سن بارداری است.
تشعشعات ناشی از امواج رادیویی و یا ابزار و وسایلی مثل موبایل و مودم های اینترنت که این روزها در اطراف خود داریم هم در ایجاد ناباروری نقش دارند؟
المدنی: بسیاری از مقاله‌های علمی علیه امواج رادیویی و وسایل و ابزار آلات مدرن که با این امواج کار می‌کنند مطلب نوشته‌اند. اما خیلی از مقالات دیگر هم این استدلال ها را رد کرده‌اند. در واقع استدلالی علمی در جهت تاثیر این وسائل بر روی جنین و یا کیفیت گامتها برای باروری پیدا نشده است. اگرچه ما به عنوان پزشک توصیه می کنیم کسانی که دچار سقط مکرر و یا ناهنجاری‌های بارداری هستند تا حد ممکن از منشا این امواج فاصله بگیرند. چون تفاوت معناداری از نظر سقط و مشکل بارداری در افرادی که در به صورت زیاد و ومکرر در معرض امواج هستند وجود دارد. اما نمی‌توانیم بگوییم لزوماً هر کس در معرض بود، حتما دچار مشکل در بارداری خواهد شد.
در ایران مشکل ناباروری بیشتر مربوط به مردان است یا زنان؟
المدنی: مشکل ناباروری ۴۰ درصد مربوط به زنان و ۴۰ درصد مربوط به مردان است. ۲۰ درصد باقیمانده یا مشترک است و یا ناشناخته. اما مشکل مردان راحت‌تر تشخیص داده می‌شود. اگر مشکل ناباروری مربوط به خانم باشد تشخیص و درمان آن پیچیده‌تر از مرد است.
چرا درمان ناباروری در کشور ما بیمه نیست؟
کاویان: این سوال برمی‌گردد به تعدادی از ساختارهایی که در کشور در مسیر خاصی قوام گرفته است. ما در دهه‌ی هفتاد سیاست‌های «کنترل جمعیت» را در کشور داشتیم که متولی آن وزارت بهداشت بود. این اتفاق مدت کمی بعد از این افتاد که وزارت بهداشت از تجربه دگردیسی از آنچه در زمان پهلوی بود و به آن «بهداری» می‌گفتند در حال خروج بود. یعنی داشت به حالت مدرن‌تر در می‌آمد و ساختار آن در حال شکل‌گیری بود.
در این زمان اولین سیاستی که بر روی میز وزارت بهداشت گذاشته می‌شود؛ در کنار «افزایش دسترسی عمومی به بهداشت»؛ «سیاست کنترل زاد و ولد و باروری» است. بعد از مدت طولانی از اتخاذ این سیاست‌ها، فرهنگ و ارزش در جامعه ایرانی طوری تغییر کرد که داشتن فرزند زیاد به یک امرنامطلوب و یا در اصطلاح عامیانه «بی کلاس» تبدیل شد. به همین خاطر هم ناباروری و هزینه کردن برای درمان آن در اولویت‌های وزارت بهداشت قرار نگرفت و خدمات اولیه به سمت آن نرفت.
علی‌رغم اینکه در تعریف سازمان بهداشت جهانی ناباروری یک بیماری است اما در کشور ما ناباروری بیماری محسوب نمی‌شود و به همین خاطر تا الان هم هزینه برای درمان ناباروری هزینه برای یک امر لوکس به حساب می آید. به همین خاطر هم بیمه های پایه تا الان هزینه‌های آن را به عهده نگرفته اند.
اگر در درمان ناباروری هزینه‌ها جبران شود، این موضوع چقدر به مسئله جمعیت کمک خواهد کرد؟
کاویان: مسئله جمعیت خودش یک موضوع بسیار پیچیده و ذوابعاد است. بخشی از آن را باید در اقتصاد جستجو کرد و بخشی دیگر مربوط به مسائل فرهنگی و ذهنیت مردم نسبت به فرزند آوری است. بخشی از آن هم طبیعتاً به حوزه سلامت مربوط است. حل مشکل ناباروری در موضوع جمعیت می‌تواند در کنار سایر عوامل تاثیرگذار باشد. عواملی مثل کنترل طلاق و یا کاهش سن ازدواج.
ما از یک طرف با کسانی روبرو هستیم که می‌خواهیم آنها را به فرزندآوری تشویق کنیم. اما کسانی هم هستند که تمایل به فرزندآوری دارند اما به دلایل پزشکی نمی توانند فرزند دار بشوند. حل مشکل گروه دوم آسانتر است. در واقع دست سیاستگذاران هم در اینجا بازتر است.
از وقتی که یک زوج متوجه موضوع ناباروری خود بشوند چه مراحلی را باید طی کنند تا فرزنددار شوند؟
المدنی: ما معمولاً در مباحث پزشکی زمان تعیین نمی کنیم. یعنی به هیچ زوجی نمی‌گویم که شما یک سال یا دو سال دیگر می توانید فرزند داشته باشید. زمان تعیین کردن بستگی به متغیرهای زیادی دارد که در علم پزشکی کنترل و پیش بینی همه آنها ممکن نیست.
اما قبل از اینکه به مراحل درمان اشاره کنم لازم است توضیح بدهم که ناباروری چه تعریفی دارد. هر زن و شوهری که قصد بارداری داشته باشند اگر یک سال از اقدام آنها به بارداری بگذرد و فرزنددار نشوند به این زوج گفته می‌شود که نیاز به کمک های درمانی برای فرزند دار شدن دارند. می‌گویم زوجی که نیاز به کمک دارند چون ناباروری مطلق وجود ندارد. این را هم اضافه کنم که اگر سن خانم بالای ۳۵ سال باشد ما آن زمان انتظار را شش ماه در نظر میگیریم. چون وقتی سن خانم بالا می رود رزروهای تخمدانی کم می شود و برای این دسته نمی‌توانیم یک سال صبر کنیم.
در یک کلینیک باروری حتما باید سیستم سلامت روان وجود داشته باشد. خیلی از آگاهی سازی ها در زمینه مسائل روانی در همان ابتدای کار باعث حل مشکل ناباروری می‌شود. همین باعث شده تا هر مرکز ناباروری؛ روانشناس، روانپزشک و مشاور داشته باشند.
مراحل درمان ناباروری باید بر حسب علت مشخص شود. گاهی اوقات موضوعات عمومی مثل چاقی، دیابت، مشکلات زنانه و مردانه یا مشکلات روحی روانی هستند که در مرحله اول با حل شدن این ها بارداری اتفاق می‌افتد.
معمولاً وقتی افراد به کلینیک باروری مراجعه می‌کنند قبل از آن درمان های دارویی را نزد متخصص زنان گذرانده اند و با پرونده‌ای از درمان‌های دارویی مختلف به ما مراجعه می‌کنند. درمان ناباروری از همین مراحل در کلینیک ها شروع می شود و تا اهدای گامت هم پیش می رود. اما هرچقدر تعداد مراجعه بیمار و تعداد دفعات درمان بیشتر باشد موفقیت هم بیشتر است.
برای هر فرد در همان اولین روز مراجعه به کلینیک باروری یک پرونده تشکیل می شود. در مراکز ناباروری شلوغ باید از قبل وقت گرفته بشود که این کار اغلب به صورت اینترنتی انجام می‌شود و خودش یک مشکل مجزاست. به خاطر سرمایه در گردش کمی هم که در این مراکز وجود دارد سقف پذیرش محدود است.
پرونده که تشکیل شد؛ خانم توسط متخصص زنان و آقا توسط متخصص مردان معاینه می‌شوند. رسیدن جواب این آزمایش زیاد طول می‌کشد و جواب آن را برای خانوم متخصص زنان و برای آقا متخصص ارولوژی بررسی می کند. بعد از این زوجین از نظر مشکلات زمینه‌ای مثل چاقی، دیابت، مشکلات زنانه، مشکلات مردانه و... بررسی می‌شوند. یکی از بررسی‌های روز اول مراجعه هم بررسی آزمایش ژنتیک زوجین است.
اما اگر زوج هیچ کدام از این مشکلات را نداشته باشند و همچنین آقا هم مشکل نداشته باشد اولین کاری که برای آنها انجام می‌شود تحریک تخمدان خانم با دارو برای افزایش تخمک‌ها است. اگر این مرحله جواب نداد به سراغ مراحل بعدی که ivfها هستند می‌رویم و همانطور که گفتم ممکن است زوجی تا مرحله اهدای گامت هم پیش بروند. البته باز هم تاکید می‌کنم درصد موفقیت همه اینها تا سقف چهل درصد است.
ولی شما گفتید که ناباروری مطلق نداریم؟
المدنی: بله نداریم. مگر در موارد خاص که سیستم تولیدمثل افراد مشکل دارد و یا فرد اختلال ژنتیکی دارد. اینها هم صد درصد نابارور نیستند و کمک‌های پزشکی برایشان وجود دارد.درصدی که اعلام کردم درصد موفقیت هر دوره کمک به باروری است.
مواردی مثل رحم جایگزین و یا فریز کردن چه زمانی پیشنهاد می‌شود؟
المدنی: این موارد هم تجویز می شود. اما در ایران به دلیل مسائل فرهنگی و همچنین مسائل شرعی پیشنهاد این دست موارد به زوجین بسیار سخت است و ممکن است پذیرفته نشود و یا به سختی بتوانیم با توضیح فرآیند، زوجین را قانع کنیم. ضمن اینکه پیچیدگی های اداری زیادی هم دارد. مانند رضایت گرفتن و... .
فریز کردن گامت، بافت تخمدان و جنین هم زمانی پیشنهاد می شود که به عنوان مثال سن خانم بالا باشد و بگوییم اگر امسال یک فرزند بیاورد سه یا چهار سال دیگر برای فرزند بعدی دیگر تخمک به اندازه کافی ندارد و یا به سن یائسگی می رسد. درباره مردان هم اگر قرار باشد عمل سنگینی که منجر به ناباروری شود برای آنها انجام بشود روش فریز کردن برای آنها انجام می‌شود. فریز کردن حتی در دوران مجردی هم می تواند برای مردان بیفتد. برای دختران قبل از سن بلوغ هم میتوان بافت تخمدان را فریز کرد.
در روش های القائی گاهی به عنوان مثال ۱۰ جنین به وجود می‌آید که طبیعتاً نمی‌توانیم ده جنین را در رحم زن بگذاریم. یک یا دو بر حسب اینکه کدام قوی‌تر باشند در رحم گذاشته می‌شوند و مابقی جنین ها فریز می شود. جنین فریز شده می تواند سال ها بعد دوباره در رحم زن قرار بگیرد و رشد کند. همچنین در مراجعات بعدی این زوج هزینه درمان برای آن ها پایین می آید. چون دوباره مجبور به استفاده از دارو تحریک تخمدان و باقی موارد نیستند
گاهی خانمی مراجعه می کند و می گوید من الان موقعیت ازدواج ندارم اما سنم در حال بالا رفتن است. در این مورد هم می‌توانیم تخمک خانم را فریز کنیم.
هزینه فریز کردن و نگهداری آن زیاد است؟
المدنی: روش های فریز کردن بسیار متنوع است. اما به صورت کلی هزینه آن برای عموم زیاد نیست. مراکز هم به خاطر اینکه افراد را به این کار ترغیب کنند هزینه ها را تعدیل می کنند
ما در یکی گزارش‌های خود از منابعی نقل قول کردیم که دولت در این سالها بودجه درمان ناباروری را صرف «طرح تحول سلامت» کرده است. آقای کاویان نظر شما در این باره چیست؟
کاویان: در قانون آمده است که در ایران سالانه فلان تعداد سیکل درمان ناباروری صورت می‌گیرد. از آن طرف پیش‌بینی شده است که سالانه دولت می تواند سی وسه هزار سیکل خدمات کمک باروری پیشرفته ارائه بدهد. برآورد مالی هم صورت گرفته و بودجه در اختیار وزارت بهداشت، حتی بیشتر از آن چیزی که نیاز بوده؛ قرار گرفته است.
می‌توانیم بگوییم اگر ردیف یارانه درمان ناباروری سر جای خود استفاده می شد در ایران حتی یک نفر هم مجبور نبود برای درمان ناباروری به اندازه یک قران هم هزینه کند. برآورد چیزی حدود ۱۸۰ میلیارد در سال بوده است و بودجه ای که برای آن به وزارت بهداشت تعلق گرفته است ۲۰۰میلیارد است.
از آن طرف گزارشی از عملکرد وزارت بهداشت در سازمان امور استخدامی موجود است که می‌گوید کمتر از ۲۰ میلیارد این بودجه صرف هزینه درمان ناباروری شده است و در واقع مشخص نیست که بقیه این هزینه کجا استفاده شده است. اما همان طور که گفتید در اخبار آمده است که احتمالاً وزارت بهداشت این پول را صرف طرح تحول سلامت کرده است. این هم برمی گردد به آن ماجرایی که از ابتدا کارشناسان گفتند که بودجه طرح تحول سلامت به طور دقیق مشخص نیست و بودجه باقی موارد را می‌بلعد.
در کشور ما اگر حق کارگر خورده شود به خیابان می آید و برای احقاق حق خود اعتراض می کند اما اگر حق نابارور خورده شود کجا می‌تواند اعتراض کند؟ اصلاً به خاطر مسائل فرهنگی او حتماً ناباور بودنش را کتمان می‌کند. حالا چه برسد به اینکه بخواهد برای احقاق حقش معترض هم بشود. پس به راحتی اگر قرار بوده بودجه از جای دیگر برای یک طرح دیگر گرفته بشود آنجا هزینه درمان ناباروری بوده است.
این قشر از نظر روحی آنقدر تحت فشار هستند که من حتی می دانم برخی از آنها وقتی از شهرستان برای مراجعه به کلینیک ناباروری می‌آیند به خانواده و اطرافیان خود می گویند که به سفر میروند. چرا؟ چون نابارور برچسب اجتماعی می‌خورد.
آقای جان‌بابایی معاون درمان وزارت بهداشت گفته‌اند که آن بودجه صرف زیرساخت‌های ناباروری مثل ایجاد کلینیک و... شده است.
کاویان: این ضعف سازمان برنامه‌وبودجه و همچنین ضعف دیوان محاسبات است که به این موضوع ورود نکرده است. اگر واقعاً توسعه زیرساختی صورت گرفته بود ما باید این توسعه را می‌دیدم. حتی اگر بر فرض این اتفاق هم افتاده باشد به طور قانونی صرف بودجه جاری کشور در امور زیرساختی صحیح نیست و خلاف قانون است. یک معاونت در وزارت بهداشت برای توسعه زیرساخت وجود دارد که خودش هم بودجه دارد. هزینه درمان ناباروری زیر نظر معاونت درمان است و اصلاً معنی ندارد که یک معاونت بودجه اش را خرج معاونت دیگر کند.
این تضییع حقوق بیماران نابارور است. بیمارانی که به شدت اقشار مظلومی هستند. من مدتی مطالعات مردم نگارانه درباره ناباروری را تورق می کردم. خانمی تعریف کرده بود که وقتی فرزندی در فامیل ما به دنیا می‌آمد همه برای چشم روشنی میروند. رسم این است که کسی که فرزنددار شده دستش را روی سر کسی که بچه ندارد می کشد.
المدنی: بله.من این اتفاق را هر روز در آسانسورهای رویان می‌بینم.
کاویان: این خانم تعریف کرده بود که هر بار این اتفاق در زندگی من می افتاد آرزوی مرگ می‌کردم. سطح کیفیت زندگی این افراد واقعاً در معرض خطر است و واقعا تحت فشار و آسیب روحی و روانی هستند. به اینها مشکلات اقتصادی، مشکلات فرهنگی- اجتماعی مثل برچسب‌هایی که می‌خورند و هزاران مشکل دیگری که همه ما داریم را هم اضافه کنید.
با این شرایط هیچ کس هم نیست که از وزارت بهداشت حقوق این افراد را مطالبه کند. مثلاً بگوید وزارت بهداشت تو ۷۰ الی ۸۰هزار میلیارد بودجه در سال داری آیا واقعاً نیازمند ۲۰۰ میلیارد هزینه درمان ناباروری این افراد هستی؟
برنامه‌ای برای حل این مشکل و ارائه به مجلس جدید دارید؟
کاویان: ما طرحی به اسم «تعالی جمعیت و خانواده» داریم. در یکی از بخش های این طرح اشاره شده است که ناباروری به عنوان یکی از مولفه هایی که در جمعیت اثرگذار است باید مورد حمایت قرار بگیرد. الان گروهی از کارشناسان در تلاش هستند تا با ساز و کارهای مختلف طرحی تدوین بشود که بتواند این مشکلات را تا حد زیادی رفع کند. با این حال به شخصه من نگران هستم چون درمان ناباروری جزو وظایف ذاتی وزارت بهداشت است و اصلاً مجلس نباید ورود کند. مثل این است که مجلس دستور بدهد وزارت بهداشت قرص‌سرماخوردگی وارد کند! این وظیفه ذاتی وزارت بهداشت است و خودش باید بداند که چه کاری را انجام بدهد. تا الان هم اگر مجلس طرحی را می‌برد دولت آن را اجرا نمی کرد. چون ناباروری برای دولت دغدغه نیست. وزارت بهداشت باید خودش لایحه ای را با لحاظ کردن همه موارد پیرامون ناباروری، مسیر درمان و دستورالعمل‌های لازم تنظیم کند. در واقع این مشکل باید به صورت زیرساختی در خود قوه مجریه حل بشود. اما چون این اتفاق نمی‌افتد مجلس دارد طرحی را آماده می کند. اما من باز هم این نگرانی دارم که در مسیر اجرا مثل قبل به جایی نرسد.
چرا مجلس تا به حال از ابزارهای نظارتی خود از مثل تفریق بودجه و یا استیضاح وزیر استفاده نکرده است؟
کاویان: به طور کلی دو نهاد داریم که بر روی بودجه نظارت می‌کنند. «سازمان بازرسی کل کشور» که ذیل قوه قضاییه است و یکی «دیوان محاسبات» که ذیل مجلس است. مجلس می تواند از دیوان محاسبات بخواهد که بررسی کند چقدر بودجه طبق مصوبه خودش عملیاتی شده است. منتها ما در مجلس قبل این معضل را داشتیم که مجلس نباید دولت را ناراحت کند! برای همین هم دیوان‌محاسبات رمقی برای ورود به این بحث ها نداشت.
تا قبل از شروع کار مجلس جدید قرار بوده که در کمیسیون تلفیق، هزینه درمان ناباروری کاملاً بر عهده بیمه ها قرار بگیرد که به علت کارشکنی ها این اتفاق نیفتاد. چرا بیمه ها خودشان برای بر عهده گرفتن هزینه های درمان ناباروری با توجه به سودی که حتماً برایشان دارد اقدام نمی‌کنند؟
کاویان: به‌طور ساختاری در فلسفه حقوق حکمرانی بیمه یک واسط بین بیمار و پزشک است. بعد از صنعتی شدن مفهومی در اروپا به به نام «کالا انگاری بیمار» وجود آمد. نظام مدرنیته خودش به این مشکل جواب داد و بیمه ها به وجود آمدند. کار بیمه این است که در یک ساختار از بیمارها و کلیه مردمی که آنها را تحت پوشش دارد معادل تجمیع ریسک هزینه‌هایی را دریافت می‌کند و می‌گوید هر وقت ریسک بیماری به سراغ شما آمد من وارد می شوم و حمایت می کنم. اما بیمه در کشور ما ذیل دولت است و رئیس آن را دولت معین می‌کند. وقتی بیمه یک نهاد دولتی شد خودش را مانند عابر بانکی می‌بیند که مدام مجبور است پول خرج کند. از آن طرف هم مردم را عناصری خرج‌تراش می‌بیند. بیمه در ایران متعلق به مردم نیست و فضا را اینطور می‌بیند که هرقدر جلوی خرج‌تراشی را بگیرد سود بیشتری برده است.
وقت کارشناسان با بیمه‌ها جهت هزینه های درمان ناباروری صحبت می کنند بیمه‌ها نسبت به این ماجرا بی‌میلی دارند چون خودشان را در مقام خدمتگزار به مردم نمی بینند.
سوالی که شما پرسیدید مستلزم این است که ساختار بیمه عوض بشود.
المدنی: دلسوزی پزشکانی که در حوزه ناباروری کار می‌کنند بیشتر به این خاطر است که درمان ناباروری در دنیا هر روز در حال پیشرفت است و هر روز روش های جدیدتر و موفق‌تری به دنیا عرضه می‌شود. اما ما اینجا درگیر مسائل اقتصادی هستیم. از ابتدایی که یک زوج مراجعه می کنند دغدغه پزشکان این است که چطور آزمایشی بنویسند که موارد مختلفی را پوشش بدهد و با نیاز به آزمایشات بیشتر برای تشخیص نباشد. یا چطور زوج را در مسیری قرار بدهند که درصد موفقیت بیشتری داشته باشد و در نتیجه هزینه کمتری متوجه آنها شود.
ما پزشکانی هستیم که به عنوان مسلمان و شیعه در خارج از کشور این روش‌ها را یاد گرفته ایم و هم اکنون حقوق ما از بیت‌المال پرداخت می شود. ما دوست داریم نتیجه علمی که فرا گرفته‌ایم را به خود مردم بازگردانیم. اما اغلب مسائل مادی مانع این کار می‌شود. ما حتی برای پژوهش‌های خودمان مثلاً اگر بخواهیم روش جدیدی را آزمایش کنیم یا دانشجویی بگیریم و آن دانشجو روی پروژه‌ای را در حوزه ناباروری کار کند، اغلب به خاطر مشکل مالی نمی توانیم این کارها را انجام بدهیم
خانم دکتر فضائلی. طبق تجربه و مراجعین شما بیشتر علت ناباروری را در چه زمینه‌ای می دانید؟
فضائلی: ما در حوزه بیماری‌های زنان علاوه بر موضوع ناباروری با موضوع سقط هم درگیر هستیم. آن دسته از سقط‌هایی که در سه ماهه اول بارداری اتفاق می افتند بیشتر مربوط به اختلالات کروموزومی است. ناباروری ها هم اکثراً علت های زنانه و مردانه دارند و بسیاری از این علل با درمان های دارویی و توصیه‌های کمک باروری در همان مرحله اولیه حل می‌شوند.
اما مسئله اصلی که ما الان بیشترین درگیری را در مراجعین ناباروری با آن داریم که مسائل اقتصادی است. تعریف ناباروری می‌گوید اگر زوجی یک سال برای فرزند دار شدن اقدام کردند اما فرزنددار نشدند نابارور هستند. مسائل اقتصادی باعث شده زوجین زمان بسیار بیشتری از این یک سال را به امید فرزنددارشدن سپری کنند و برای درمان مراجعه نکنند. هر چقدر که زمان بیشتر گذشته باشد درمان ناباروری آنها مشکل تر می شود.
من مراجعینی دارم که مدت‌ها در مطب ها و درمانگاه ها سرگردان هستند. هرقدر من یا همکارانم آنها را به کلینیک های ناباروری ارجاع می‌دهیم وقتی میروند و هزینه‌ها را می‌بینند اقدام نمی‌کنند و همچنان با کورسوی امید به مطب ها و درمانگاه ها مراجعه می کنند.
چه تعداد از زوج‌های ناباروری که به شما مراجعه می کنند درگیر مسائل روحی روانی هستند و چقدر این مشکلات روحی و روانی بر روی بیماری ناباروری آنها تاثیر دارد؟
فضائلی: هر چیزی که انسان بخواهد و به آن نرسد انسان را دچار مشکلات روحی می کند. به نظر من خواستن و نداشتن فرزند موضوعی است که دو چندان به روح و روان آسیب و فشار وارد می‌کند. بنابراین می شود گفت همه زوج های نابارور ای که به متخصص زنان یا کلینیک ناباروری مراجعه می‌کنند درصدی از فشارهای روانی را تحمل می‌کند. حالا اگر به خاطر مسائل مالی نتواند درمان خود را ادامه بدهد این مشکل برای آنها دوچندان خواهد شد.
همیشه در ذهن من هست که کاش نهادی بود که به زوج هایی که به مراحل پیچیده‌تر درمان ناباروری می‌رسند کمک مالی و مشاوره‌ای کند. یعنی این کمک ها برای این روجین لازم و ضروری است.
کسی که یک فرزند هم دارد ممکن است درگیر ناباروری شود؟
فضائلی: بله و اتفاقا این روزها ناباروری ثانویه بسیار رایج شده است. یکی از علت‌های آن هم چسبندگی رحم به خاطر زایمان‌های سزارین است. شاید تصور کنید این دسته به خاطر اینکه بچه دارند، دچار مشکلات روحی و روانی نمی شود. اما در واقع این دسته هم این مشکل را دارند. بسیاری از دوستان و همکاران من هستند که بعد از به دنیا آوردن یک بچه دنبال تخصص و ادامه تحصیل رفته اند و حالا بعد از سالها به مشکل ناباروری دچار شده اند.
در دوران قدیم خانواده ها با اقوام هم در ارتباط بودند. اما این روزها ارتباط خانواده ها به خواهر و برادر ها محدود شده است. والدین تک فرزند هم وقتی میبیننئ خواهر و برادری برای فرزند خود نیاورده اند و یا نمی‌توانند بیاورند بسیار آشفته و نگران می شوند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
