نخبه‌های دهه هفتادی که خواستند و توانستند/ توان‌مان را به دنیا ثابت کردیم اما در ایران دیده نمی‌شویم

گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری  فارس-مرضیه حسن پور  چندی پیش خبری مطرح شد تحت این عنوان که «تیم دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف رتبه سوم مسابقات بین‌المللی و معتبر انستیتو هوانوردی و فضانوردی آمریکا (AIAA) را کسب کرد.»

انستیتو هوانوردی و فضانوردی آمریکا (AIAA: American Institute of Aeronautics and Astronautics) سازمانی پیشرو در عرصه هوافضا و بزرگ‌ترین انجمن تخصصی مرتبط با هوانوری و فضانوردی است که در سال 1963 از ادغام جامعه موشکی آمریکا (تاسیس شده در 1930) و جامعه دانش هوافضایی آمریکا (ایجاد شده در سال 1933)، تشکیل شد.

این موسسه در حال حاضر بیش از 30 هزار عضو در 88 کشور دنیا، 95 عضو شرکتی و در بسیاری از دانشگاه های آمریکا و جهان شاخه های دانشجویی دارد.

این انیستیتو (AIAA) برای تشویق دانشجویان به تجربه فضای صنعتی و واقعی، هرساله مسابقات طراحی را در رده کارشناسی و تحصیلات تکمیلی در موضوعات مختلف به صورت گروهی و انفرادی برگزار می‌کند و همه ساله از دانشگاه‌هایی چون DELFT، Georgia Tech ، Virginia Tech، University of Kansas و Toronto تیم‌هایی برای شرکت در آن به رقابت می‌ پردازند.

امسال تیم شداِکس (ShadX: Sharif Aircraft Design Experts) از  دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف در مسابقات طراحی هواپیما با موضوع طراحی هواپیمای جت آموزشی پیشرفته در رده تحصیلات تکمیلی شرکت کرد و پس از 8 ماه تلاش بی وقفه موفق شد از بین 9 تیم از 7 دانشگاه مختلف در سراسر دنیا، مقام سوم را کسب کند.

برای آشنایی بیشتر با اعضای تیم دانشگاه صنعتی شریف، سه نفر از اعضای این تیم را که در مسابقات جهانی آمریکا موفق به کسب مقام سوم شدند به خبرگزاری فارس دعوت کردیم تا در گپ وگفتی صمیمی از جزئیات مسابقه بیشتر بدانیم.

رضا فتاحی دانشجوی سال دوم کارشناسی ارشد رشته هوا فضا متولد سال ۷۳، امیرمحمد جهانبخش دانشجوی سال اول کارشناسی ارشد رشته دینامیک پرواز متولد سال ۷۴و میلاد غیبی فارغ‌التحصیل کارشناسی هوا فضای دانشگاه صنعتی شریف متولد سال ۷۴ با حضور در خبرگزاری فارس به سؤالات ما پاسخ دادند.

فارس: برای شروع بحث از نحوه شرکت در مسابقات بگویید.

فتاحی: شهریورماه سال گذشته تصمیم گرفتیم چند نفر جمع شویم تا اینکه یک تیم 7 نفره را تشکیل دادیم و هدف مشترکی داشتیم و آن این بود که آنچه یاد گرفتیم را در یک مسابقه بین‌المللی پیاده کنیم تا بدانیم آیا در سطح بین‌المللی هم می‌توانیم کاری انجام دهیم یا خیر؟ با این هدف مشترک تیم 7 نفره ما آغاز به کار کرد.

اواسط شهریور موضوع سال بعد مسابقات مشخص شد؛ سال گذشته نیاز خود را در بخش هواپیما اعلام کردند و معمولاً می‌خواهند که شرکت‌کنندگان برای رفع این نیاز پروپوزال ارائه دهند که این مسابقه در بخش کارشناسی و تحصیلات تکمیلی انجام می‌شود و ما در تحصیلات تکمیلی شرکت کردیم.

فارس: موضوع مسابقه چه بود؟

فتاحی: آمریکایی‌ها پرنده‌ای داشتند که از سال 1960 تا کنون عملیات انجام داده و در حال بازنشسته شدن بود که می‌خواستند  جایگزین این پرنده را طراحی کنیم و ویژگی‌های خاصی را هم مطرح کرده بودند که با توجه به آن نیازها باید سازه و موتور مناسب را طراحی می‌کردیم.ما کار را با استاد ملائک شروع کردیم.

فارس: آیا مسابقه موضوعات دیگری هم داشت؟

غیبی: بله؛ موضوع هواپیمای هیبریدی هم بود که ما موضوع هواپیمای جت آموزشی را انتخاب کردیم.

ما تحت قالب تیمی که دو سال قبل از ما از دانشگاه شریف در مسابقات شرکت کرده و در سال 2016 مقام دوم را کسب کرده بود، در این مسابقات شرکت کردیم.

فارس: برای این کار چقدر زمان صرف شد؟

فتاحی: چون دانشجو هستیم زمان آنچنانی هم برای پروژه نداشتیم، در ابتدا در بازه‌های زمانی هر نفر، هفتگی 9 ساعت کار می‌کردیم، به مرور کار را افزایش دادیم تا اینکه در زمان امتحانات میانگین کار کمتر شد و به هفته‌ای 5 ساعت رسید، اما از بهمن تا اردیبهشت که باید کار را تحویل می‌دادیم هر نفر هفته‌ای 20 ساعت کار می‌کردیم یا حتی هفته‌هایی بود که 30 یا 40 ساعت زمان گذاشتیم و تمام فکرمان همین مسابقه بود و حتی از دانشگاه بیرون نمی‌رفتیم و شب‌ها هم در دانشگاه می‌خوابیدیم، حتی عید هم در دانشگاه خوابیدیم.

فارس: دانشگاه هم در این زمینه با شما همکاری کرد؟

فتاحی: استاد ما نامه ورود به دانشگاه را هماهنگ می‌کرد و معاون دانشجویی هم با ما همکاری کرد تا ما توانستیم کار را انجام دهیم، به یک اتاق کار هم نیاز داشتیم که هماهنگی‌های آن از سوی استاد ملائک انجام شد و کارها را انجام دادیم.

دفتر خدمات فناوری دانشگاه نیز اتاقی را در اختیار ما قرار داده بود که گاهی مواقع می‌توانستیم از آن استفاده کنیم، باید 21 اردیبهشت کار را تحویل می‌دادیم و این مسئله خیلی مهم بود زیرا برخی تیم‌ها، کار را تا اواسط کار انجام می‌دهند ولی نمی‌توانند به پایان برسانند یا در زمانی که می‌خواهیم کیفیت کار را افزایش دهیم ممکن است نتوانیم تا روز موعود کار را تحویل دهیم و در همان روز و همان ساعت مقرر نیز سامانه بسته می‌شود.

غیبی: در مورد این مسابقات باید بگویم بار دوم بود که تیمی از دانشگاه شریف در این مسابقات مقام آورد، اما در مورد حمایت‌های دانشگاه باید بگویم که ما هیچ جای ثابتی برای کارهایمان نداریم و فقط آخر هفته‌ها یک اتاقی را در اختیار ما قرار می‌دادند یعنی اگر وسط هفته می‌خواستیم کار کنیم، نمی‌توانستیم دور هم باشیم و در سایت دانشکده کار می‌کردیم به طور کلی دانشگاه در جریان این نبود که ما چنین کاری انجام می‌دهیم.

در ایام عید هم اتاق خوابگاهی را در اختیار ما نگذاشتند و دانشجویان خوابگاهی که آنجا می‌خوابیدند با مشکل مواجه بودند.

فارس: مسابقات چه زمانی بود؟

فتاحی: از اواسط شهریور که موضوع مطرح می‌شود تیم‌ها زمان دارند که طرح‌های خود را بفرستند و یک ساعت را در یک روز خاص اعلام می‌کنند که اگر یک ثانیه از آن زمان هم بگذرد سامانه بسته می‌شود.

فارس: آیا تیم دیگری هم از ایران در مسابقات شرکت کرده بود؟

فتاحی: تا جایی که اطلاع دارم تیم دیگری از دانشگاه شریف در بخش کارشناسی و با موضوع هواپیمای عمومی شرکت کرده بود ولی متأسفانه مقامی نیاورد. البته رقابت در بخش کارشناسی بیشتر است چون تعداد بیشتری شرکت می‌کنند.

فارس: در بخش تحصیلات تکمیلی چه تعداد تیم شرکت کرده بودند؟

فتاحی: از 7 دانشگاه در دنیا با 9 طرح در بخش تحصیلات تکمیلی شرکت کردند که تیم‌های کرواسی و بلژیک اول و دوم شدند و تیم ما سوم شد.

فارس: پروسه داوری به چه شکل بود؟

فتاحی: آن طور که ما می‌دانیم فردی که نیازها را مطرح می‌کند خودش یکی از داوران است، ما نام داور خودمان را در  اینترنت جستجو کردیم تا بدانیم داور چه کسی است؛ یک داور از دانشگاه کوئینز و یک داور دیگر از شرکت بوئینگ بودند.

فارس: این مسابقات از زمانی پایه ریزی شد؟

غیبی: از سال 1960 تا کنون این مسابقات برگزار می‌شود و قبل از آن هم برگزار می‌شد، ولی به این شکل نبود. هر ساله این مسابقات از شهریور یکسال تا اردیبهشت سال آینده برگزار می‌شود.

فارس: به غیر از تیم شما، تاکنون از ایران در این مسابقات مقامی کسب کرده بودیم؟

فتاحی: بله یک بار در سال 2016، تیمی از ایران به سرپرستی استاد ملائک مقام آورد.

فارس: اکنون که این طرح در مسابقات جهانی مقام آورده است، آیا نیازی وجود دارد که کارهای تکمیلی بر روی آن انجام گیرد تا بتوان از آن در صنعت ایران نیز استفاده کرد؟

فتاحی: از همان ابتدا که در مسابقه را شرکت کردیم، چند نفر از بچه‌ها خواستند با صنایع مختلف ارتباط بگیرند تا بدانند به چه صورت می‌توانیم نیازهای آنها را برطرف کنیم که یا حمایت مالی کنند یا بتوانیم برای آنها کاری انجام دهیم که پس از مدت‌ها امسال توانستیم یک بازدید از یک از صنایع داشته باشیم.

کار را ارائه دادیم و استقبال کردند و پس از آن هم مسئول دفتر طراحی که یکی از دانشجویان سابق دانشگاه شریف بود به دنبال ادامه ارتباط بود و ما را به تیم‌های دیگر معرفی کرد و ارتباط داد و  تاکنون تا حدی همکاری داریم و همان زمان به دنبال این هستیم که بر روی جت آموزشی کار کنیم و توانایی آن را داریم و تا حدودی هم این کار را انجام دادیم.

فارس: برخی از دانشجویان و اساتید دانشگاه می‌گویند ما کارهای علمی خوبی داریم که بخش صنعت کشور از آن حمایت نمی‌کند؛ یا به دلیل عدم ارتباط صنعت و دانشگاه، طرح‌ها کاربردی نمی‌شود و به جای اینکه خودمان از طرح‌مان استفاده کنیم کشورهای دیگر از آن استفاده می‌کنند و به نوعی طرح آماده در اختیار دیگران قرار می‌گیرد، به نظر شما برای رفع این مشکل چه کاری باید انجام شود؟

غیبی: ایده‌هایی از سوی دانشجویان مطرح می‌شود و نمونه‌هایی ساخته می‌شود ولی ما نمی‌بینیم که این نمونه‌ها کاربردی شود، هدف ما این است که طرح‌مان به تجاری‌سازی برسد و مسؤولان دانشگاه هم مدام از تجاری‌سازی صحبت می‌کنند ولی عمل با حرف مسئولان یکی نیست چرا که به طور مداوم از تجاری‌سازی محصولات می‌گویند ولی ما نمی‌بینیم که به ما انگیزه‌ای بدهند.

حتی ما در مسابقات با راهنمایی استاد ملائک شرکت کردیم، یعنی بقیه اساتید نیز فعالیتی در زمینه مسابقات ندارند.

* کاش دانشگاه‌ها بخشی از بودجه پژوهشی را صرف حمایت از این مسابقات کنند

فارس: یعنی دغدغه‌ای برای حضور دانشجویان در این مسابقات نیست؟

غیبی: خیر دغدغه چندانی نیست، البته پس از کسب مقام از سوی ما چند استاد دیگر نیز وارد این کار شدند.

فتاحی:  سیاست کلی دانشگاه، شرکت دانشجویان در مسابقات نیست یعنی اینگونه نیست که بگوییم طرح کلانی از سوی مسئولان طراحی می‌شود تا دانشجویان بتوانند در این مسابقات شرکت کنند و آنچه یاد گرفتند را به معرض آزمایش بین‌المللی بگذارند.

به نظرم کاری که باید صورت گیرد این است که این موضوع در سیاست‌های کلان تعریف شود که نیازها به صورت مسابقه مطرح شود، آمریکا در این بخش زرنگی می‌کند که چنین مسابقاتی را طراحی می‌کند و افراد دانشگاهی را گرد هم می‌آورد تا بر نیازهای روز کشورشان کار کنند.

 آنها این مسابقه را فقط به عنوان یک مسابقه نگاه نمی‌کنند بلکه نیازهایشان را در قالب مسابقه مطرح می‌کنند تا برای رفع نیازها طرح‌هایی ارائه شود و از طریق این مسابقه نیاز خودشان را رفع می‌کنند و افراد علمی را وارد این بخش صنعت می‌کنند و دانشجویانی را نیز برای نسل بعدی تربیت می‌کنند. یعنی مسابقات‌شان کاملاً‌ در راستای نیازهایشان مطرح می‌شود.

جهانبخش: دانشگاه بلژیک که جزء شرکت‌کننده‌ها بود این سیستم را طراحی کرده بود که بخش‌های مختلف طراحی جزء پروژه درسی‌شان محسوب می‌شد و بسته به نوع تعریف دانشگاه، دانشجویان می‌توانستند از این طرح به عنوان پروژه بهره ببرند ولی در دانشگاه ما به این صورت نیست، اما اگر اینگونه باشد که این طرح‌ها جزئی از پروژه تحصیلی ما باشد، می‌توانیم راحت‌تر کار کنیم.

اگر اینگونه باشد دانشجویان نیز به این سمت ترغیب می‌شوند. ما درس می‌خوانیم که در نهایت به طراحی منجر شود و نه اینکه صرفاً متن و تئوری حفظ نکنیم؛  این موضوع خیلی مهم است. حداقل کاری که دانشگاه می‌تواند بکند این است که پروژه درسی در قالب این مسابقات تعریف شود تا در مسابقات هم نگرانی درسی نداشته باشیم.

فتاحی: این مسابقات امتیازات مادی بسیار محدودی دارد و فقط به خاطر اعتبار آن، بسیار مهم است. این سیاست را مسئولان مسابقات گذاشته‌اند که به خاطر پول کسی شرکت نکند ولی اعتبار خیلی بالایی دارد و حتی باید برای ثبت‌نام هزینه‌ای هم پرداخت کنیم که با توجه به افزایش قیمت دلار هزینه بالایی برای دانشجویان است.

ما انتظار داریم که دانشگاه از بودجه پژوهشی بخشی را صرف حمایت از اینگونه مسابقات کند یا حداقل اینگونه طرح‌ها را جزء پروژه محسوب کند؛ در حال حاضر پروژه ما اختیاری است و می‌توانیم یک ماه کار کنیم و پروژه را تحویل دهیم اما اگر اینگونه باشد خیلی بهتر است و اگر این اتفاق بیفتد، اتفاق مثبتی است.

غیبی: تیمی از دانشگاه شریف سه سال در یکی دیگر از مسابقات آمریکا شرکت کرده و امسال بعد از سه سال توانستند ویزا بگیرد چرا که سال قبل با تاخیر دانشگاه، ویزای تیم پس از مسابقات آمد.

امسال توانستند ویزا بگیرند ولی برای رفتن به آمریکا به دنبال اسپانسر بودند که از طریق دانشگاه و اساتید اقدام کردند و نتیجه‌ای نگرفتند تا اینکه یکی از اساتید از طریق یکی از بخش‌های صنایع اقدام کرد که پولی را به این تیم پرداخت کنند که آن‌ شرکت هم باید پول را به یک حساب دولتی پرداخت و به حساب دانشگاه واریز شد؛ دانشگاه ابتدا ۱۰ درصد بودجه را برای خودش برداشت و روز آخری که بچه‌ها می‌خواستند بروند توانستند پول را از دانشگاه دریافت کنند. یعنی دغدغه بچه‌های ما بیشتر از کار فنی بر روی تامین بودجه بود.

حتی پس از شرکت در مسابقات به دلیل اینکه آنتن برای طرح‌شان نداشتند در کار تئوری ۹۸ از ۱۰۰ امتیاز را کسب کردند ولی به دلیل اینکه نتوانستند در کار عملی موفق باشند رتبه نوزدهم را کسب کردند.

این در حالی بود که سفارت ارمنستان به دلیل اینکه دانشجویان بتوانند به مسابقات برسند، کار آنها را زودتر از روال عادی رسیدگی کرد.

فارس: بعد از اینکه مقام آوردید پیشنهاداتی از سوی کشورهای دیگر برای مهاجرت هم داشتید؟

فتاحی: برخی از دانشجویان در این مسابقات شرکت می‌کنند که از آن به عنوان رزومه‌ای برای مهاجرت استفاده کنند و ما هم پیشنهاداتی داشته‌ایم، اما هدف ما این بود که ببینیم آیا می‌توانیم از این همه درسی که تا کنون خواندیم در سطح بین‌المللی رقابت کنیم که دیدیم شدنی است و از نظر تفکر چیزی کمتر از بقیه نداریم.

شاید امکانات و اطلاعات کشورهای دیگر از ما بیشتر باشد  ولی در بحث تفکر و تصمیم‌گیری ما می‌توانیم رقابت کنیم و حتی حضور دانشجویان در این مسابقات می‌تواند برای وجهه بین‌المللی دانشگاه مهم باشد در حالی که جزء سیاست‌های دانشگاه نیست که دانشجویان در این مسابقات حضور یابند.

* اگر شرایط اشتغال فراهم باشد چرا باید به مهاجرت فکر کنیم

فارس: برخی می‌گویند دانشجویان دانشگاه‌های برتر پس از ورود به دانشگاه به دنبال مهاجرت هستند؟

فتاحی: اگر از ما حمایت شود و ما بدانیم می‌توانیم بعد از فارغ‌التحصیلی در ایران کار کنیم، چرا باید به رفتن فکر کنیم؟

این سوال برای ما پیش می‌آید که اگر صنایع کارهایشان را به ما دانشجویان این رشته ندهند پس کارها را چه کسی انجام می‌دهد؟ ما فکر می‌کنیم نه «صنعت»، دانشگاهی‌ها را قبول دارد و نه «دانشگاهیان»، صنعت را قبول دارند و می‌گویند صنعت برای خودش نیازی را تعریف می‌کند که مشتری هم ندارد و پس از ساخت می‌خواهد مشتری را تعریف کند، ما خودمان با صنایع ارتباط گرفتیم. اگر شرایط برای اشتغال‌‌مان فراهم باشد، چرا باید برویم. ما اگر بدانیم از ما حمایت می‌شود تصمیمی برای رفتن نداریم.

غیبی: اگر بتوانیم در ایران شرایط کاری خوبی داشته باشیم، دلیلی برای رفتن به کشور دیگری نیست و اولویت ما قطعا ایران است.

جهانبخش: هیچکس انتخاب اولش مهاجرت نیست، اما بسته به شرایط، نه که مجبور شوند بلکه انتخاب می‌کنند. اگر حمایت باشد ممکن است بسیاری نروند. یعنی بسیاری از افراد فقط به خاطر اینکه حمایتی نیست و نمی‌توانند در اینجا کار کنند، سختی را به جان می‌خرند و به خارج می‌روند.

فارس: صحبت‌های اساتید در تصمیم برای مهاجرت تاثیر دارد؟

فتاحی: اساتید سر کلاس‌ها به ما نمی‌گویند که از ایران برویم ولی از تجربیات خودشان می‌گویند که این تجربیات، واقعیت است و دانشجویان وقتی این مسئله را می‌بینند از سال دوم به این فکر می‌افتند که پروژه‌هایی را انجام دهند تا بتوانند از ایران بروند و کسی به این مسئله فکر نمی‌کند که کاری برای ایران بکند و با بدتر شدن شرایط اقتصادی این جو بیشتر هم شده است.

نبود اشتغال و ناامیدی سبب تصمیم دانشجویان برای مهاجرت می‌شود. اساتید از تجربه صنعت خود در کشور و خارج از کشور می‌گویند و ما می‌بینیم در خارج از کشور چقدر به این طرح‌ها اهمیت می‌دهند، اما در کشور خودمان به این صورت نیست. با شنیدن این وقایع و اطلاعات، دانشجو حساب و کتاب می‌کند و می‌بیند که وضعیت آن طرف بهتر است و حداقل توجه بیشتری می‌شود.

نبود اشتغال و ناامیدی سبب تصمیم برای مهاجرت می‌شود.

حداقل مسئله این است که به ما توجه شود تا بدانیم چند سال که درس می‌خوانیم می‌توانیم از آن برداشت کنیم. اگر فرض کنیم شرایط اقتصادی ایده‌آل است حداقل به ما توجه کنند، ولی در حال  حاضر این شرایط بدتر شده است.

غیبی: برخی دانشجویان اصلا نمی‌دانند چرا می‌خواهند بروند ولی فقط بخاطر فرصت شغلی که از خارج کشور دارند می‌خواهند بروند.

فارس: برخی هم می‌گویند که جوانان با آمدن به دانشگاه دچار آسیب‌های اجتماعی می‌شوند.

جهانبخش: این مساله شخصی است و اگر کسی چنین پتانسیلی را داشته باشد با همان پتانسیل وارد دانشگاه می‌شود و اگر در دانشگاه هم نباشد در جامعه دچار چنین مشکلی می‌شود.

فتاحی: به هر حال دانشگاه بخشی از جامعه است و دانشجویان وقتی وارد دانشگاه می‌شوند محدودیت‌های دوره دانش‌آموزی را ندارند و اگر پتانسیل آسیب‌های اجتماعی را داشته باشند وارد این مسائل می‌شوند.

فارس: راه حل مقابله با این مسائل چیست؟

فتاحی: دانشگاه‌های پیشرو باید راه‌حل‌های مناسب را بررسی کرده و حداقل برای دانشجویان مشاوره انجام دهند. شاید باید قانونی تغییر کند، به نظرم کار یک ساله و دو ساله نیست و باید برنامه‌ریزی طولانی مدت باشد.

انتهای پیام/