به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، هر چند ایران به عنوان دومین دارنده منابع گازی دنیا ظرفیت بسیار بالایی برای تولید گاز و حتی نقش‌آفرینی در بازار گازی منطقه را داراست ، اما در سال‌های گذشته با توجه به روند افسارگسیخته مصرف در داخل کشور، حتی تکمیل تمامی فازهای پارس جنوبی نیز نتواسته است، پاسخگوی تقاضا باشد، به طوری که هم‌اکنون تراز گازی کشور منفی شده است، یعنی مجموع تقاضا از عرضه گاز پیشی‌گرفته است.
منفی شدن تراز گاز کشور باعث می‌شود که تامین گاز موردنیاز صنایع عمده و نیروگاه‌ها با محدودیت‌هایی جدی مواجه شود. در گزارش پرونده «بحران گاز» با عنوان «تبعات منفی مصرف بی‌رویه گاز خانگی/ جزئیات استفاده از گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها» به برنامه قطعی گاز بخش‌های مختلف در زمستان پیش‌رو پرداخته شد.
*25 درصد از ظرفیت پتروشیمی‌های خوراک گازی از مدار خارج می‌شود
بدون شک تراز گاز منفی کشور، بیشترین آسیب را به صنعت پتروشیمی وارد می‌کند. جدول 2، برنامه وزارت نفت برای تامین گاز پتروشیمی‌ها در 4 ماه سرد سال 1400 را نشان می‌دهد.
طبق جدول مجموع نیاز صنایع پتروشیمی به گاز، 78 میلیون متر مکعب در روز است که تحت تاثیر افزایش مصرف در بخش‌های غیرمولد از جمله بخش خانگی، دولت توانایی تامین تمامی گاز این واحدها را ندارد و صنعت پتروشیمی به طور میانگین در 4 ماه سرد سال به میزان 19.5 میلیون متر مکعب در روز کمبود گاز خواهد داشت.
به بیان دیگر به طور میانگین در زمستان 1400 حدود 25 درصد از ظرفیت پتروشیمی‌های خوراک گازی کشور از مدار خارج می‌شود.
جدول 1- میزان گاز موردنیاز پتروشیمی‌ها در 4 ماه سرد سال 1400
*هر روز قطعی گاز پتروشیمی‌ها چه میزان خسارت به کشور وارد می‌کند؟
اولویت دولت برای ایجاد محدودیت در گازرسانی به صنایع پتروشیمی با پتروشیمی‌های خوراک گازی (واحدهای اوره و متانول) است. طبق آمار مجموع گاز مصرفی به عنوان خوراک و سوخت در ظرفیت اسمی مجتمع‌های تولیدکننده اوره و متانول در کشور ایران برابر ۴۷ میلیون متر مکعب در روز (حدود 67% از کل گاز طبیعی مصرفی در صنعت پتروشیمی) است که این میزان کمبود 19.5 میلیون متر مکعب در روز از سهم گاز این واحدها در 4 ماه سرد سال کاسته شده و خواهد شد.
تصویر 1، جزئیاتی از مصرف گاز در پتروشیمی‌های متانولی و اوره‌ساز، محصولات تولیدی و درآمدزایی این واحدها را نشان می‌دهد. طبق این تصویر مصرف گاز واحدهای متانولی و اوره‌ساز به ترتیب 31 و 16 میلیون متر مکعب در روز است و هر یک از واحدها سالانه 12 و 7.9 میلیون تن محصول به ارزش 2.9 و 1.9 میلیارد دلار تولید می‌کنند.
تصویر 1
طبق محاسبات هر روز قطعی گاز در پتروشیمی‌های خوراک گازی به طور میانگین باعث عدم‌النفع 12.9 میلیون دلاری این واحدها خواهد شد. البته این عدم‌النفع تنها از جنبه پتروشیمی‌ها به کشور وارد نمیشود، بلکه دولت نیز عدم فروش گاز به پتروشیمی‌ها و در عوض هدایت این گاز به بخش خانگی با کاهش درآمد مواجه خواهد شد.
طبق محاسبات (تصویر 2) درآمد دولت از فروش روزانه 47 میلیون متر مکعب گاز به پتروشیمی‌ها معادل 5.79 میلیون دلار است که با تشدید مصرف گاز در بخش خانگی این رقم به 0.47 میلیون دلار کاهش می‌یابد.
تصویر 2
در نتیجه طبق محاسبات روز قطعی گاز پتروشیمی‌ها عدم‌النفع 5.32 میلیون دلاری برای دولت در پی دارد. مجموع عدم‌النفع هر روز قطعی گاز در پتروشیمی‌ها معادل 18.22 میلیون دلار خواهد شد.
بهزاد محمدی مدیرعامل سابق شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز با اشاره به عدم‌النفع قطعی گاز در صنایع پتروشیمی اعلام کرد: «وقتی صحبت از نوسانات گاز در زمستان می‌شود، ما به عنوان صنعت پایین‌دست نگران می‌شویم. هر روز قطعی گاز در صنعت پتروشیمی حدود 20 میلیون دلار کاهش درآمد برای کشور به همراه خواهد داشت».
*عدم‌النفع 25 هزار میلیارد تومانی از محدودیت گازی پتروشیمی‌ها در زمستان 1400
با توجه به آنچه گفته شد، هر روز قطعی گاز در صنعت پتروشیمی (47 میلیون متر مکعب در روز) بین 18 تا 20 میلیون دلار عدم‌النفع برای کشور به همراه دارد. در نتیجه اگر طبق برنامه وزارت نفت، تامین گاز موردنیاز این صنعت روزانه 19.5 میلیون متر مکعب دچار محدودیت شود، عدم‌النفع روزانه کشور معادل 8.3 میلیون دلار خواهد بود.
با توجه به بازه 4 ماهه اعمال محدودیت، مجموع عدم‌النفع ناشی از تشدید مصرف گاز در بخش خانگی و محدودیت گاز در صنایع پتروشیمی حدود یک میلیارد دلار (996 میلیون دلار) برآورد می‌شود. با در نظر گرفتن نرخ ارز معادل 25 هزار تومان، مجموع عدم‌النفع کشور حدود 25 هزار میلیارد تومان محاسبه می‌شود.
این عدم‌النفع یک میلیارد دلاری از آنجایی اهمیت بیشتری می‌یابد که بدانیم نقش صنعت پتروشیمی در ارزآوری و ایجاد ثبات در بازار ارز در سال‌های اخیر بسیار کلیدی و حیاتی بوده است و حال این ارزآوری در 4 ماه سرد سال کاهش قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت.
* بهینه‌سازی مصرف گاز در بخش غیرمولد تنها راه نجات از تراز گازی منفی
طبق آمار در 4 ماه سرد سال، مصرف گاز خانگی و تجاری معادل 58 درصد از کل تقاضای گاز کشور است. این مصرف افسارگسیخته در بخش غیرمولد باعث شده است که کشور نه تنها از مواهب حضور فعال در بازار صادراتی گاز منطقه محروم شود، بلکه به دلیل محدودیت در تامین گاز صنایع پتروشیمی سالانه حدود یک میلیارد دلار عدم‌النفع نیز به کشور تحمیل شود.
مصرف زیاد گاز در بخش غیرمولد به خصوص بخش خانگی و تجاری، لزوما بدین معنا نیست که صرفا مردم کشور در مصرف بی‌رویه گاز اهتمام دارند بلکه مجموعه‌ای از ناکارآمدی‌ها از جانب دولت‌ها هم به عنوان عامل موثرتر در بروز وضعیت فعلی تراز گازی کشور نقش داشته است.
با توجه به توقف در پروژه‌های توسعه میادین گازی در دولت دوازدهم، فعلا تا 4 سال آینده امکان افزایش تولید گاز در کشور وجود نخواهد داشت و در صورت بی‌توجهی به اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف و تداوم روند جهشی مصرف در بخش خانگی، قطعا حجم آسیب به صنایع و اقتصاد کشور در سال‌های آینده بیشتر خواهد شد.
انتهای پیام/ب
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
